بازدید امروز : 50
بازدید دیروز : 258
طب الرضا(علیه السلام)
از نخستین کسانی که در پزشکی کتاب نوشته،امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام) است. امام وقتی به سوی طوس می آمد، در نیشابور در مجلس مأمون با جماعتی از فلاسفه و پزشکان چون یوحنا بن ماسویه و جبرئیل بن یخشوع و ابن بهله هندی و دیگر کسان گردآمدند و سخن از طب به میان آمد. وقتی مأمون در این باره از امام پرسش کرد، حضرت فرمود: (برای من به مرور زمان تجربیاتی حاصل گشته که آن را برای امیر می نویسم). حضرت، کتابی را درباره امور پزشکی نوشت و برای او فرستاد و مأمون دستور داد تا آن را با طلا بنویسند، از این روی، به رساله ذهبیه موسوم گردیدحضرت، کتابی را درباره امور پزشکی نوشت و برای او فرستاد و مأمون دستور داد تا آن را با طلا بنویسند، از این روی، به رساله ذهبیه موسوم گردید(1). علمای شیعه، افزون بر طب الصادق و طب الرضا، از آثار زکریای رازی و حکمای دیگر نیز استفاده می کردند.
هدایه المتعلمین فی الطب، نوشته ربیع بن احمد الأخوینی النجاری (م:313ه.ق.)، آثار ابوریحان بیرونی (م:440ه.ق.) بویژه الصیدنه، آثار ابن سینا، بویژه قانون، شرح نفیسی، شرح اسباب و قانونچه محمد بن عمر چغمینی (م:745) به مدت بیش از 8 قرن، از متون درسی حوزه های علمیه بوده است و پیشتر در حوزه های علمیه غیر از فقه و اصول، تمامی علوم از ریاضیات و طب و شیمی نیز تدریس می شده است.
افزون بر دانش هایی که نام بردیم، در حوزه های علمیه ، علوم غیر رسمی مانند علم رمل، اعداد حروف، کیمیا و معمّا نیز قرنها در نهان، یا آشکار تدریس می شدند و ما در این جا در مقام بحث از این دانشها و متون و منابع آنها نیستیم که به دقت و فرصت بیشتری نیاز دارد.
________________________________________1. الرساله الذهبیه، معروف بطب الامام الرضا(ع»، تحقیق محمد مهدی طه نجف.
تذکر:
با کمال تاسف باید گفت: کتاب ارزشمند "هدایه المتعلمین فی الطب هدایه المتعلمین فی الطب تصنیف ابوبکر (یا ابوحکیم) ربیع بن احمد اجوینی بخاری شاگرد ابوالقاسم مقانعی از شاگردان ابوبکر محمد بن زکریای رازی. این کتاب در اواسط نیمهی دوم قرن چهارم تألیف شد و در شمار کتب متوسط طب است. نسخهیی از این کتاب در کتابخانهی فاتح استانبول و نسخهیی دیگر در کتابخانهی بودلیان در انگلستان موجود است. " این کتاب ارزشمند جزو معدود کتابهای بجا مانده از آثار قلمی دانشمندان ایرانی است که به فارسی دری منثور نوشته شده که تعداد این کتابها به زحمت به تعداد انگشتان دست میرسد. درباره سرقت این اثر کم نظیر علمی ایرانیان می خوانیم:
"مهدی بیانی در مقاله «سرگذشت حسرتانگیز یکی از نفیسترین نسخههای خطی فارسی» در سال 1329 به سرگذشت تأسفانگیز کتاب خطی «هدایة المتعلمین فی الطب» تصنیف ابوبکر ربیع بن احمد الخوینی بخاری، شاگرد رازی، میپردازد. این نسخه منحصر و بسیار نفیس، به صورت قاچاق به لندن رفت. مرحوم بیانی که در آن زمان رئیس کتابخانه ملی بود، با وجود حمایتهای زیاد وزیر فرهنگ وقت ـ اسماعیل مرآت ـ نتوانست مانع خروج این نسخه از کشور شود."
درباره ویژگیهای منحصر بفرد و ممتاز علمی این کتاب سخن بسیار رفته که در اینجا با مقایسه این اثر علمی به غارت رفته باید گفت:کتاب هدایه المتعلمین فی الطب ، اخوینی بخارائی در زمره قدیمی ترین نسخه های منثور به زبان دری است. اصطلاحات تخصصی پزشکی اش را پیش از ابو علی سینا و ابو ریحان بیرونی[1] استفاده کرده.
[1]. به اتقاد عده ای ابو ریحان بیرونی و ابن سینا اولین کسانی بودند که در آثار خود لغات علمی فارسی به کار برده اند در حالیکه وجود لغات علمی فارسی موجو در این کتاب نشان میدهد اخوینی نویسنده کتاب و استادش و استاد او ذکریای رازی پیشتر این واژگان را به کار برده اند.
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
لینک دوستان
آوای آشنا
فهرست موضوعی یادداشت ها
اشتراک