گوساله سامری یا گاو بالدار ؟!

عبارت "گوساله سامری" برای مسلمانان بسیار آشنا بوده و همواره محل بحث و گفتگو و تفسیر بوده ، اما به نظر می رسد این گوساله ی کهن قرن ها بعنوان نمادی مقدس در خاورمیانه مورد ستایش و پرستش قرار می گرفت و نمونه های این گاو مقدس را در بین النهرین و خصوصا تخت جمشید ، بسیار می بینیم .

وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى? مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِیِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ ? أَلَمْ یَرَوْا أَنَّهُ لَا یُکَلِّمُهُمْ وَلَا یَهْدِیهِمْ سَبِیلًا ? اتَّخَذُوهُ وَکَانُوا ظَالِمِینَ ... سوره اعراف آیه 148

و قوم موسى پس از او ، از زیورهاى خود مجسمه گوساله‏اى ساختند که صداى گاو داشت ! آیا نمى‏دیدند که آن مجسمه با آنان سخن نمى‏گوید و آنان را به راهى هدایت نمى‏کند ؟ ...

عبدالله شهبازی در کتاب زرسالاران یهود و پارسی می گوید :

توصیفی که از "معبد سلیمان" روایت شده آن را پرستشگاهی باشکوه می نمایاند ، سرشار از آذین های طلایی که در محراب آن دو "کروبی" (Cherubim )عظیم از طلا نصب است ( کتاب اول پادشاهان 6/22-28   و کتاب دو تواریخ ایام 3/13-10) . این کروبی چیزی نیست جز "گوساله طلایی " بالدار (ibid, vol. 7, p. 711.) شبیه حیوانات بالداری که درتخت جمشید می یابیم . با نام هایی چون " ملکم" و " ملکارت" خوانده می شده و نمونه های آن در کاوش های باستان شناسی به دست آمده ( 5/397Judaica  ) این همان آیین "پرستش گوساله طلایی" است که در روایات اسلامی آن را "گوساله سامری" می نامند.

بعل یک مفهوم کهن سامی به معنای "خداوند " است که بت "گوساله طلایی "(Golden Calf) یکی از نمادهای آن بود .(Judaica, vol. 7, p. 711.) ثروت فنیقی ها و پیوند گسترده تجاری آنان با سراسر منطقه مدیترانه و شبه جزیره عربستان و سوریه و بین النهرین و ایران در شرق طبعا عاملی مهم در اشاعه آئین " بعل پرستی " بود .

از تصاویر بازسازی شده تخت جمشید

اسفنکس ها و سر ستونهای بسیاری را در آثار هخامنشیان و خصوصا در تخت جمشید می توان یافت که نماد گاو یا گاوبالدار یا گاوبالدار+سرانسان هستند .

دو گاو باسرانسان بعنوان محافظ درب ورودی کاخ

سر ستون با سر دو گاو

گرچه در آثار تمدن های مختلف می توان گاو را مشاهده کرد ولی آثاری که در تخت جمشید و دیگر باقی مانده های هخامنشیان یافت شده ، از تبار همان گاوهاییست که در بین النهرین بوده و بعد ها به تخت جمشید منتقل شده است  و این گاو مقدس چیزی جز همان گوساله سامری نیست .

مطالب مرتبط :